Cytologia jest powszechnie wykorzystywana w diagnostyce nowotworów. Posiada ona wiele zalet. To łatwe i niedrogie narzędzie, często nie wymaga sedacji ani znieczulenia a wyniki można uzyskać dużo szybciej niż w przypadku badań histopatologicznych. Trzeba jednak pamiętać, że posiada ona pewne ograniczenia. Ze względu dużą zmienność komórkową, a także skomplikowaną budowę guzów może nastąpić fałszywie dodatnie lub ujemne rozpoznanie.

W badaniu cytologicznym nowotwory, z rzadkimi wyjątkami, klasyfikowane są do jednej z trzech kategorii: pochodzenia nabłonkowego, mezenchymalnego lub z tkanki krwiotwórczej i chłonnej. Ocenia się także stopień złośliwości. Łagodne składają się z jednolitej populacji komórek, natomiast złośliwe charakteryzują cechy takie jak (min 3): anizocytoza, anizokarioza, makrocytoza, pleomorfizm, zwiększony stosunek jądra do cytoplazmy (N:C) wielojądrzastość, nieprawidłowe figury mitotyczne.

Nowotwory pochodzenia nabłonkowego są zazwyczaj spójne, dlatego w obrazie cytologicznym widoczne są jako ściśle przylegające klastry. Komórki są często okrągłe z okrągłym jądrem, choć niektóre mogą charakteryzować się nietypowym kształtem (np. rak płaskonabłonkowy). Stosunek jądra do cytoplazmy zależy od rodzaju komórek oraz tkanek pochodzenia. Komórki zdrowej tkanki nabłonkowej są  jednorodne pod względem  wielkości i kształtu, posiadają wyraźne granice. Natomiast nowotworowe pochodzenia gruczołowego oprócz cech złośliwości mogą zawierać wakuole różnej wielkości oraz być otoczone tkanką zapalną.  Do najczęstszych przedstawicieli tej grupy na terenie skóry należą: gruczolak łojowy, rak płaskonabłonkowy oraz trichoblstoma.

Nowotwory pochodzenia mezenchymalnego powstają z różnych rodzajów tkanki łącznej  tj. włóknistej, tłuszczowej, kości, chrząstki, mięśni. Nawet zdrowa tkanka tej grupy może różnić się miedzy sobą kształtem. Z reguły są one jednak wrzecionowate z owalnym lub okrągłym jądrem. W przeciwieństwie do nowotorowo zmienionej nie jest łatwo złuszczalna. Mięsaki mogą wykazywać cechy złośliwości w różnym stopniu od bardzo zaawansowanych w osteosarcomie do minimalnych przy niektórych z tkanek miękkich.

Grupa nowotworów z tkanki krwiotwórczej i chłonnej posiada wiele podobnych cech. Są to najczęściej okrągłe komórki rozmieszczone pojedyńczo lub w arkuszach. Guzy te złuszczają się bardzo łatwo. Do najczęściej stwierdzanych zalicza się: mastocytomę, histiocytomę, chłoniaki, guz komórek plazmatycznych.

Opis bardziej szczegółowych różnic widocznych w preparatach cytologicznych można znaleźć w artykule źródłowym.

Cytologia jest bardzo cennym narzędziem diagnostycznym. Pozwala w łatwy i szybki sposób dokonać rozpoznania, co może bezpośrednio wpłynąć na wybór odpowiedniego leczenia i błyskawiczną interwencję.

http://www.todaysveterinarypractice.com/article.asp?articleid=T1209F01#article

Dagmara Majewska